حاج میرزا حبیب الله بن سید محمد بن سید هاشمی الموسوی الخویی ملقب به ( امین الرعایا) در پنجم رجب 1265 ه.ق در شهرستان خوی دیده به جهان گشود پدر بزرگوارش سید محمد امین الرعایا همواره ایشان را برای تحصلات علوم دینی تشویق می کردند سرانجام تحصیلات مقدماتی در حوزه علمیه خوی گذراند سپس در سن 25 سالگی در حدود سال 1286 ق به همراه پسر عموي خود سيد محمد حسين هاشمي جوانيراهی نجف اشرف گردید ، علامه در نجف اشرف از اساتید مشهور و مجربی بهره مند گردیدند که از جمله اساتيدي كه ايشان موفق به درك فيض محضر آنها گرديد. عبارتند از: ميرزا حبيب الله رشتي، ميرزا محمد حسن شيرازي (ميرزاي شيرازي)،سید محمد حسين كوهكمري (سيد حسين ترك)، ميرزا خليل تهراني و ... بودند.

علامه میرزا حبیب الله پس از پنج سال اقامت در نجف اشرف و اخذ اجازات متعدد از اساتيدش به خوي مراجعت نمود و مشغول تدریس طلاب و تأليف کتب دینی و فقهی علی الخصوص كتاب عظيم «منهاج البراعه في شرح نهج البلاغه» گرديد.

آثار علمی

از ایشان اثرات و تالیفات زیادی به یادگار مانده است که از جمله آنها:

1- منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه که بی نظیری آن زبانزد خاص و عام است. اين کتاب در 21 مجلد به چاپ رسيده است که 14 مجلد آن يعني تا خطبه 238 شرح مبسوطی با استدلال آیات و روایات به قلم مرحوم (علامه خويي) است و او پس از تاليف چند جلد از اين اثر سترگ براي چاپ آن راهي تهران گرديد و سه جلد اين شرح را به چاپ رسانيد تا اينكه اجل محتوم سر رسيد و آرزوي وي در چاپ اين اثرناكام ماند در صورتي كه براي تاليف اين اثر 25 سال از عمر شريفش را مصرف نمود.

چون عمر شریف ایشان در تکميل اين شرح کفاف نداد اين کار با همان روال به همت دو تن از فضلا به اتمام رسيد و محقق عاليقدر آية‏ الله (حسن‏زاده آملي) 5 مجلد تا جلد 19 و دانشمند محترم (محمدباقر کمره‏اي) دو مجلد آخر را نگاشته‏اند. اين شرح در مجموع يکي از جامع‏ترين و کامل‏ترين شروح نهج‏البلاغه است.

منهاج در پنج بخش در شرح نهج البلاغه پرداخته است:

1- شرح الفاظ مشکل

2- اعراب کلمات

3- شرح و بیان مفصل معانی و کلمات نهج البلاغه

4- تحقیق مطالب و استدلالات عقلی و نقلی بر تایید مطالب نهج البلاغه

5- ترجمه به زبان فارسی

شرح (خويي) به دليل مقدمه‏ ي مبسوط آن در توضيح ابواب بيان و بديع از نظر محتوا و تبويب اين رساله بيشتر از شروح ديگر قابل توجه است، ليکن در موارد متعددي بجاي استشهاد به کلمات (امام علي) (ع) به مثالهاي قرآني يا به اشعار عربي استناد شده و پس از اتمام مقدمه نيز خطبه‏ ها و نامه‏ ها از زاويه بلاغت مورد بررسي قرار گرفته‏اند و بر خلاف شرح ابن‏ميثم و شرح ابن ابي‏الحديد که در آنها به مصاديق فنون علم بيان يا محسنات علم بديع اشاره نشده است.

6-تحفة الصائمین در شرح ادعیه یومیه ماه رمضان

چون ایشان از رئیس سادات هاشمی بود و علاقجات ملکی هم داشت؛ از ایشان فرزندان و نوادگان زیادی بود که اهل علم بودند که ازجمله آنها می توان به حاج میزا ابوالقاسم امین الاسلام ،میرزا ابوالحسن ، سید عبدالحمید اشاره کرد.

سرانجام ايشان در صفر سال 1324 ق در تهران دعوت حق را لبيك گفت و جسد مباركش به شهر ري انتقال و در جوار مزار ملكوتي و نورآفرين حضرت عبدالعظيم(ع) در قرارگاه ابدي خود آرام گرفت